البتاع (el-bitâğ) kelimesi, Mısır lehçesinde sık kullanılan bir
kelimedir.
Bu kelime, sözlükte :
1. Eğlenme, hoş vakit geçirme, eğlence
2. Hayatın gerekleri
3. Mal, mülk, varlık
4. Eşya, bagaj, yük
5. Her gün kullanılan, kullanışlı nesne
Anlamlarına gelmektedir.
Dr. Muhammed el-Cevheri, Kahire Üniversitesi’nde sosyoloji
bölümü öğretim görevlisidir. Almanya’da Bonn Üniversitesinde 1966’da halkbilim
alanında doktorasını yapmıştır. Mısır’da
yayımlanan “Günlük yaşam dili” لغة الحياة اليومية (Lugatu’l-hayâti’l-yevmiyye) adlı sözlüğün yazarıdır.
el-Cevheri’nin dediğine göre: اَلْبِتَاعُ
(el-bitâğ) kelimesi, mim harfinin,
be harfine dönüştürülmesiyle (veya tam tersi ile) elde edilmiştir. Yani
kelimenin aslı (مَتَاع metâ)’dır. Çoğulu (أَمْتِعَة
emtia) dır.
**********************************************
El-Hayat
gazetesinde çalışan Emine Hayri (أَمينة خيري)
عبقرية البتاع في مصر “Bitâğ kelimesinin Mısır’daki
şahaneliği” başlıklı bir makale yazmıştır.
“Günlük
hayatta Mısırlıların neredeyse bu kelimeyi kullanmadığı cümle yok gibidir”
diyerek kelimenin kullanıldığı alanları şu şekilde açıklamıştır.
1. Bu kelime günlük hayatta en çok sahiplik, aidiyet
yani mülkiyet ifade eder.
Örnek:
|
اَلْكِتَابُ
بِتَاع أَحْمَدَ
|
|
El-kitâb
bitâğ Ahmed
|
|
Ahmet’in
kitabı
|
Yani üstteki cümle, fasih dildeki şu cümleye
denktir.
|
اَلْكِتَابُ
الَّذِي يَمْلِكُهُ أَحْمَدُ
|
|
El-kitâbu’llezî yemlikuhû Ahmet
|
|
Ahmet’in
sahip olduğu kitap
|
اَلْبِتَاعُ
(el-bitâğ) kelimesinin dilsel bakımdan şahane sayılmasının bir sebebi,
mülkiyet bağlamında birden fazla anlama da gelmesidir.
Örneğin:
|
اَلْمَحَلُّ بِتَاع الْمَلَابِسِ
|
|
El-mahall
bitâğ el-melâbis
|
|
Kıyafet
mağazası
|
Yani:
|
المُتَخَصِّصٌ فِي بَيْعِ
الْمَلَابِسِ
|
|
El-mutehassis fî bey’i’l-melâbis
|
|
Kıyafet satmaya has mağaza
|
2
|
اَلْمُدَرِّسُ بِتَاع الْعُلُومِ
|
|
El-muderris
bitâğ el-ulûm
|
|
Fen
öğretmeni
|
Yani:
|
مُدَرِّسُ مَادَّةِ
الْعُلُومِ
|
|
Muderrisu
mâddeti’l-ulûmi
|
|
Fen
dersi öğretmeni
|
2. Soru edatı olan (لِمَاذا
limâzâ : niçin) yerine kullanımı:
Eğer konuda, inkar edilen veya hoşlanılmayan bir
şeyden bahsediliyorsa şu şekilde kullanılır:
|
بِتَاعُ
إِيهْ أَذْهَبُ إِلَى الْعَمَلِ يَوْمَ الْجُمْعَةِ ؟
|
|
Bitâğ
îh ezheb ile’l-amel yevme’l-Cuma?
|
|
Cuma
günü niçin işe gideyim?
|
Cuma günü Arap ülkelerinde tatildir. Bu cümlede, hafta sonu tatili sayılan Cuma gününde işe
gitmeyi beğenmeme, bu fikri reddediş vardır.
3. اَلْبِتَاعُ (el-bitâğ) kelimesi, soru için ama istihbârî olarak (bilgi edinmek için)
kullanıldığı diğer bir durum:
|
بِتَاعُ إِيهْ
هَذِهِ الْفَوَاتِيرُ ؟
|
|
Bitâğ
îh hâzihi’l-fevâtîr?
|
|
Bu
faturalar ne için?
|
Yani:
|
مَا
هَذِهِ الْفَوَاتِيرُ وَ لِأَيِّ شَيْءٍ اِسْتَخْدَمْتَ ؟
|
|
Mâ
hâzihi’l-fevâtîru ve li eyyi şey’in istahdemte?
|
|
Bu
faturalar ne, ve hangi şey için kullandın?
|
4. Cümlede konuşan veya kendisiyle konuşulan kimsenin bildiği ama
adını hatırlamadığı herhangi bir şeyden bahsederken kullanılabilir. (şey
anlamında)
|
اَلْبِتَاعُ إِللِّي هُنَاكَ مُتَّجِه إِلَى الْجِيزَة
|
|
El-bitâğ
illi hunâk muttecih ile’l-Cîze
|
|
Ordaki,
Cize şehrine giden şey
|
Bu cümlede (bitâğ-şey) diye kastedilen bir otobüs
olabilir.
|
اَلْبِتَاعُ
إِللِّي أَكَلْتُهُ
|
|
El-bitâğ
illi ekeltuhu
|
|
Yediğim
şey
|
5. Bu kelime bazen (iskâtat siyasiyye ve cinsiyye)
devlet adamının politikadan ayrılmasını ve vatandaşlıktan çıkmayı ifade eder.
Konu ile ilgili video seyretmek için:
Daha fazla örnek için:
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder