" Mecrurat (Tekil-ikil-çoğul kelimelerin, isim tamlamasında ve harfi cerlerle kullanılışlarındaki irapları) "

Bu dersteki arapça kelimeler, kırmızı yazılınca harfler birbirinden ayrı yazılmış gözükmektedir. Dersin orjinal metnini pdf olarak aşağıdaki adresten indirebilirsiniz.

http://www.materyal.org.tr/arapca/dosyalar.php?uk=380000 

MECRÛRÂT

اَلْمَجْرُورَاتُ

Mecrûrât: Esreli okunanlar demektir. Kelimelerin cümle içindeki görevine göre harf veya harekesinin değiştiği durumu ifade eder.

Bir kelimenin mecrur olup olmadığını şu değişimlerden anlarız:

a) Eğer kelime tek bir varlığı gösteren tekil kelimeyse (müfretse): son harfinin  harekesi esre (ِ) olur. Eril kelime için örnek: Kalem El-kalemi اَلْقَلَمِ      Dişil kelime için örnek: Okul El-medraseti اَلْمَدْرَسَةِ

b) Eğer kelime, iki adet varlığı gösteren ikil kelimeyse (müsennâ ise) : kelime sonundaki    (âni( انِ  eki,     (يْنِ  eyni ) olarak değişir. Ye harfinden önceki harfin harekesi  üstün ( َ) olarak kalır. Eril kelime için örnek: كِتَابَيْنِ ( Kitâbeyni) (Kitâbâni) İki kitap كِتَابَانِ   Dişil:  (sonu ة ile biten [  مَدْرَسَة :okul] gibi)  kelimeler için örnek: مَدْرَسَتَيْنِ (Medraseteyni) (Medrasetâni) İki okul مَدْرَسَتَانِ

c)Eğer kelime, sonuna (vav-nun ( ونَ   eklenerek yapılan kurallı eril çoğul (cemi müzekker salim) bir kelime ise: sonundaki vav-nun harfleri        ye-nun’a (ينَ)  dönüşür. Ye harfinden önceki harf esrelenir. (ِ) اَلْمُعَلِّمِينَ El-muallimîne El-muallimûne Erkek öğretmenler اَلْمُعَلِّمُونَ

d) Eğer kelime: sonuna (elif-te  ات )  eklenerek yapılan kurallı dişil çoğul (cemi müennes salim) bir kelime ise, sonundaki te harfi, esrelenir. (ِ) اَلْمُعَلِّمَاتِ El-muallimâti El-muallimâtu Bayan öğretmenler اَلْمُعَلِّمَاتُ

 BİR KELİME NE ZAMAN MECRUR OLARAK KULLANILIR?          

Kelimenin mecrur olarak kullanıldığı iki durum vardır.

1) İsim tamlamasında (izafet terkibinde) , kelime: tamlayan (muzafun ileyh) olduğunda mecrur olarak kullanılır.

 (Yani: Arapça yazılışa göre, sağdan sola doğru, tamlamanın 2. Kelimesi olunca)

Çocuğun kalemi:                        قَلَمُ      الْوَلَدِ

                                               2. kelime          1. kelime                          

2) Kelimeden önce cer harfleri denen ( - عَنْ - فِي- إلَى – عَلَى –مِنْ –بِ - كَ) vb. harflerden biri gelince mecrur olarak kullanılır.

İSİM TAMLAMASINDAKİ KULLANIM:

İsim tamlaması, en az iki isimden oluşur. Ve aralarında aitlik, sahip olma anlamı vardır.  “Öğrencinin kitabı” gibi.  

Eğer kelime: tekil (müfret ) kelime ise, son harf esrelenir. (ِ) Tamlamaya girmeden önce: (Bir erkek) öğretmen El-muallimu اَلْمُعَلِّمُ Tamlamaya girdikten sonra: (Bir erkek) öğretmenin okulu Medrasetu’l-muallimi مَدْرَسَةُ الْمُعَلِّمِ

Eğer kelime ikil (müsennâ) ve eril kelime ise: sondaki (âni( انِ  eki,    (يْنِ  eyni) olarak değişir. Tamlamaya girmeden önce: İki (erkek) öğretmen El-muallimâni اَلْمُعَلِّمَانِ       Tamlamaya girdikten sonra:  İki (erkek) öğretmenin okulu Medrasetu’l -muallimeyni مَدْرَسَةُ الْمُعَلِّمَيْنِ

Eğer kelime ikil (müsennâ) ve dişil kelime ise: sonundaki  (âni( انِ  eki,       (يْنِ  eyni) olarak değişir. Tamlamaya girmeden önce: İki bayan öğretmen El-muallimetâni اَلْمُعَلِّمَتَانِ     Tamlamaya girdikten sonra: İki bayan öğretmenin okulu Medrasetu’l -muallimeteyni مَدْرَسَةُ الْمُعَلِّمَتَيْنِ

Eğer kelime: sonuna (vav-nun (ونَ   eklenerek yapılan kurallı eril çoğul (cemi müzekker salim) bir kelime ise, sonundaki vav-nun harfleri, ye-nun’a ( يـنَ)  dönüşür. Ye harfinden önceki harf esrelenir. (ِ) Tamlamaya girmeden önce: (Erkek) öğretmenler El-muallimûne اَلْمُعَلِّمُونَ   Tamlamaya girdikten sonra: (Erkek) öğretmenlerin okulu Medrasetu’l-muallimîne مَدْرَسَةُ الْمُعَلّمِينَ

Eğer kelime: sonuna (elif-te  ات )  eklenerek yapılan kurallı dişil çoğul (cemi müennes salim) bir kelime ise, sondaki te harfi, esrelenir. (ِ) Tamlamaya girmeden önce: (Bayan) öğretmenler El-muallimâtu اَلْمُعَلِّمَاتُ     Tamlamaya girdikten sonra: Bayan öğretmenlerin okulu Medrasetu’l-muallimâti مَدْرَسَةُ الْمُعَلِّمَاتِ

********************************************************

Türkçe gramere göre tamlayan ve tamlanan:

Kalemu’l-veledi	الْوَلَدِ	قَلَمُ
	Oğlanın	kalemi
	Tamlayan	Tamlanan
	Muzafun ileyh	Muzaf
	Mecrur

Üstteki cümlede “oğlanın” (اَلْوَلَدِ) kelimesi, arap gramerine göre mecrurdur.

CER HARFLERİYLE KULLANIM:

10’dan fazla  cer harfi olduğundan burada sadece عَلَى  (Alâ): [ Üzerine, üzerinde, -e, - a ] anlamındaki cer harfini kullanacağız.

….’e selam verdim.

Sellemtu alâ

سَلَّمْتُ عَلَى

Cer harfleri, kendilerinden sonra gelen kelimeleri mecrur yaparlar, yani aşağıdaki harf ve hareke değişikliklerini yaparlar:

1) Tekil  kelimelerden önce cer harfi gelirse, kelimenin sondaki harekesi esre olur: (ِ)

Eril kelime için örnek:

(Bir erkek) öğretmen	El-muallimu	اَلْمُعَلِّمُ
سَلَّمْتُ عَلَى الْمُعَلِّمِ
Sellemtu ale’l-muallimi
(Bir erkek) öğretmene selam verdim.

Dişil kelime için örnek:

(Bir bayan) öğretmen	El-muallimetu	اَلْمُعَلِّمَةُ
سَلَّمْتُ عَلَى الْمُعَلِّمَةِ
Sellemtu ale’l-muallimeti
(Bir bayan) öğretmene selam verdim.

****************************************************************

2)  Eğer kelime, iki adet varlığı gösteren ikil kelimeyse (müsennâ ise) ve kelimeden önce cer harfi gelirse, kelimenin sonundaki (âni( انِ  eki,      (يْنِ  eyni ) olarak değişir. Ye harfinden önceki harfin harekesi üstün ( َ)  olarak kalır.

İkil ve eril kelime için örnek:

İki erkek öğretmen	El-muallimâni	اَلْمُعَلِّمَانِ
سَلَّمْتُ عَلَى الْمُعَلِّمَيْنِ
Sellemtu ale’l-muallimeyni
İki erkek öğretmene selam verdim.

İkil ve dişil kelime için örnek:

İki bayan öğretmen	El-muallimetâni	اَلْمُعَلِّمَتَانِ
سَلَّمْتُ عَلَى الْمُعَلِّمَتَيْنِ
Sellemtu ale’l-muallimeteyni
İki  bayan öğretmene selam verdim.

****************************************************************

 3)  Eğer kelime: sonuna (vav - nun (ونَ   eklenerek yapılan kurallı eril çoğul (cemi müzekker salim) bir kelime ise ve kelimeden önce cer harfi gelirse: Kelime sonundaki vav-nun harfleri, (ye - nun’a  يـنَ)  dönüşür. Ye harfinden önceki harf  esrelenir. (ِ)

Erkek öğretmenler	El-muallimûne	اَلْمُعَلِّمُونَ
سَلَّمْتُ عَلَى الْمُعَلِّمِينَ
Sellemtu ale’l-muallimîne
Erkek öğretmenlere selam verdim.

 ***************************************************************

4) Eğer kelime: sonuna (elif-te ات )  eklenerek yapılan kurallı dişil çoğul (cemi müennes salim) bir kelime ise, ve kendisinden önce cer harfi gelirse, kelime sonundaki te harfi, esrelenir. (ِ)

Bayan öğretmenler	El-muallimâtu	اَلْمُعَلِّمَاتُ
سَلَّمْتُ عَلَى مُعَلِّمَاتِ
Sellemtu ale’l-muallimâti
Bayan öğretmenlere selam verdim.

****************************************************************

ÖZET:

BURAYA KADAR ANLATTIKLARIMIZI TABLOLARLA GÖSTERİRSEK:

Tekil eril kelime:

Mecrur hal örneği	Yalın hal örneği	Mecrur hal	Yalın hal
اَلْمُعَلِّمِ	اَلْمُعَلِّمُ	Esreli (ِ)	Ötreli( ُ)	Tekil eril kelime

Tekil dişil kelime:

Mecrur hal örneği	Yalın hal örneği	Mecrur hal	Yalın hal
اَلْمُعَلِّمَةِ	اَلْمُعَلِّمَةُ	Esreli (ِ)	Ötreli (ُ)	Tekil dişil kelime

İkil eril kelime:

Mecrur hal örneği	Yalın hal örneği	Mecrur hal	Yalın hal
اَلْمُعَلِّمَيْنِ	اَلْمُعَلِّمَانِ	َيْنِ	َانِ	İkil eril kelime

İkil dişil kelime:

Mecrur hal örneği	Yalın hal örneği	Mecrur hal	Yalın hal
اَلْمُعَلِّمَتَيْنِ	اَلْمُعَلِّمَتَانِ	تَيْنِ	تَانِ	İkil dişil kelime

Çoğul eril kelime:

Mecrur hal örneği	Yalın hal örneği	Mecrur hal	Yalın hal
اَلْمُعَلِّمِينَ	اَلْمُعَلِّمُونَ	ِينَ	ُونَ	Çoğul eril kelime

Çoğul dişil kelime:

Mecrur hal örneği	Yalın hal örneği	Mecrur hal	Yalın hal
اَلْمُعَلِّمَاتِ	اَلْمُعَلِّمَاتُ	اتِ	اتُ	Çoğul dişil kelime

TÜM TABLOLARI  TEK BİR  TABLODA BİRLEŞTİRİRSEK:

Mecrur hal örneği	Yalın hal örneği	Mecrur hal	Yalın hal
اَلْمُعَلِّمِ	اَلْمُعَلِّمُ	Esreli (ِ)	Ötreli( ُ)	Tekil eril kelime
اَلْمُعَلِّمَةِ	اَلْمُعَلِّمَةُ	Esreli (ِ)	Ötreli (ُ)	Tekil dişil kelime
اَلْمُعَلِّمَيْنِ	اَلْمُعَلِّمَانِ	َيْنِ	َانِ	İkil eril kelime
اَلْمُعَلِّمَتَيْنِ	اَلْمُعَلِّمَتَانِ	تَيْنِ	تَانِ	İkil dişil kelime
اَلْمُعَلِّمِينَ	اَلْمُعَلِّمُونَ	ِينَ	ُونَ	Çoğul eril kelime
اَلْمُعَلِّمَاتِ	اَلْمُعَلِّمَاتُ	اتِ	اتُ	Çoğul dişil kelime