MUZARİ FİİLİN İRABI

Arapça’da öğrencilerin kavramada en çok sıkıntı çektikleri konuların başında muzari fiilin irabı gelir.

Sebebi ise, Türkçe’de farklı zaman ekleri kullanarak elde ettiğimiz

(geliyor, gelecek, gelmeyecek, gelmedi, henüz gelmedi)

gibi yapıların, Arapçada:

 a) fiil çekimlerinin başına bazı edatlar getirilip

 b) fiillerin sonlarında bazı harekelerin değiştirilip

 c) bazı harflerin düşürülmesiyle elde edilmesidir.

Ben öğrencilerimin bu konuyu daha rahat kavramaları için 3 tablo oluşturdum.  Sırasıyla aşağıda vereceğim:

Muzari yani : (Türkçe’de şimdiki ve geniş zaman) olarak tanımlayabileceğimiz bu yapı, farklı anlamlar elde etmek için 3 değişik şekle sokularak kullanılır.

Bu şekiller şunlardır:

1. Merfu muzari

Başına anlam değiştirecek bir edat gelmedikçe fiilin kullanıldığı asıl çekimidir. Türkçe’ye  (-yor, -er) ekleriyle çevrilir.

Kişi sayısı ve cinsiyete göre:

a) bazı çekimlerin sonlarındaki harekenin (ötre) oluşu

b) bazılarında ise sonlarında (ن) nun harfinin bulunmasıyla belirlenir.

Merfu durumdaki bir muzari fiil çekiminin şu şekilde olması lazımdır.

Örnek: يَذْهَبُ  (yezhebu) gidiyor, gider (son harfi ötreli)

MERFU MUZARİ FİİLİN SONU

2. Mansub muzari

Başına anlamını değiştiren bazı edatlar gelince fiilin kullanıldığı çekimidir.

Kişi sayısı ve cinsiyete göre

a) bazı çekimlerin sonlarındaki harekenin  (üstün) oluşu

b) bazılarında ise sonlarında bulunan nun harfinin düşmesiyle belirlenir.

Mansub durumdaki bir muzari fiil çekiminin şu şekilde olması lazımdır.

MANSUB MUZARİ FİİLİN SONU

Fiili mansub kullanmamıza sebep olan edatların en yaygın olanları:

a) لَنْ  (len) : fiile, olumsuz gelecek zaman anlamı verir.

Örnek: لَنْ يَذْهَبَ  (len yezhebe) gitmeyecek (son harfi üstünlü)

b) اَنْ  (en) : fiile, mastar anlamı  (-mek, -mak) verir.

Örnek: أَنْ يَذْهَبَ  (en yezhebe) gitmesi (son harfi üstünlü)

c) كَيْ  (key) : fiile, (için) anlamı verir.

Örnek: كَيْ يَذْهَبَ  (key yezhebe) gitmesi için (son harfi üstünlü)

3. Meczum muzari

Başına anlamını değiştiren bazı edatlar gelince fiilin kullanıldığı çekimidir.

Kişi sayısı ve cinsiyete göre

a)  bazı çekimlerin sonlarındaki harekenin (sükun) olması

b) bazılarında ise sonlarında bulunan nun harfinin düşmesiyle belirlenir.

Meczum durumdaki bir muzari fiil çekiminin şu şekilde olması lazımdır.

MECZUM MUZARİ FİİLİN SONU

Fiili meczum kullanmamıza sebep olan edatlar :

a) لَمْ  (lem) : fiile, olumsuz geçmiş zaman anlamı verir.

Örnek: لَمْ يَذْهَبْ  (lem yezheb) gitmedi (son harfi sükunlu)

b) لَمَّا  (lemmâ) : fiile, (henüz) + olumsuz geçmiş zaman anlamı verir.

Örnek:لَمَّا  يَذْهَبْ  (lemmâ yezheb) henüz gitmedi (son harfi sükunlu)

Tablolarda beyaz olarak boş bırakılan kutularda şu çekimler vardır:

a) O bayanlar

b)  Siz bayanlar

Çoğul bayanların çekimlerinde (merfu, mansub, meczum durumda da olsalar sonlarındaki nunları düşmez.

Bu yüzden, nunların düştüğü diğer çekimlerle karıştırılmamaları için tabloya yazmadım.

Örnek:

a)

Merfu durum:  يَذْهَبْنَ  (yezhebne) onlar gidiyorlar (bayanlar)

Mansub durum: لَنْ يَذْهَبْنَ  (len yezhebne) onlar gitmeyecekler (bayanlar)

Meczum durum: لَمْ يَذْهَبْنَ  (lem yezhebne) onlar gitmediler (bayanlar)

b)

Merfu durum:  تَذْهَبْنَ  (tezhebne) Siz gidiyorsunuz (bayanlar)

Mansub durum: لَنْ تَذْهَبْنَ  (len tezhebne) Siz gitmeyeceksiniz (bayanlar)

Meczum durum: لَمْ تَذْهَبْنَ  (lem tezhebne) Siz gitmediniz (bayanlar)

Tüm tabloları topluca görüp sırayla inceleyelim: